2022 e-fatura, e-arşiv, e-defter, e-irsaliye: Tüm bilmeniz gerekenler

Bu yazımızda sizlere e-fatura, e-arşiv, e-defter, e-irsaliye 2022 ile ilgili olarak bilmeniz gerekenlere yönelik olarak bir bilgilendirme hazırlamak istedik. Bu bilgilendirme çerçevesinde özellikle farklı durumlarla karşılaşmanız halinde en azından cevap bulabileceğiniz bir kılavuz sizler için de rahatlatıcı bir durum ortaya koyacak.

Teknolojinin gelişimiyle birlikte artık eskinin bütün defter odaklı elle ve kalemle hallettiğimiz işlemlerin yerini bugün teknoloji aldı. İşlememize dair bütün bilgilerimizi elektronik ortama taşıdığımız gibi muhasebesel ve vergisel bütün işlemler de artık elektronik ortamda bulunuyor.

E-defter kavramına baktığımızda kanunen tutulması zorunlu olan yevmiye ve büyük defterlerin dijital ortamda tutulduğu, maliyeye elektronik imzayla berat verildiği sistemin adı olarak karşımıza çıkmaktadır.

e-İrsaliye, kağıt irsaliye ile benzer özelliklere sahip fakat elektronik ortamda düzenlenen bir çözüm olarak karşımıza çıkıyor. Sevk irsaliyesi kullananlar kağıt olarak irsaliye düzenlerken e-irsaliyeye geçiş yapanlar elektronik ortamda irsaliye düzenleyerek karşı tarafa verirler.

e-Arşiv Fatura uygulamasına dahil olmayan mükelleflerce 1.1.2020 tarihinden itibaren düzenlenecek faturaların vergiler dahil toplam tutarı eğer 30.000 TL’yi (vergi mükelleflerine düzenlenenler açısından vergiler dahil toplam tutarın 5.000 TL’yi ) aşıyorsa bu durumda  söz konusu faturaların e-arşiv fatura olarak e-belge düzenlenme portalı üzerinden düzenlenmesi artık zorunlu durumda.

ÖTV (I) sayılı liste kapsamındaki mallar ile ilgili olarak EPDK dan lisans alan veya ÖTV III sayılı liste kapsamından ÖTV mükellefiyeti tesis ettirenlerin (bayilik lisansı olanlar dahil), lisans alımı veya ÖTV mükellefiyetinin tesis edildiği ayı izleyen dördüncü ayın başından itibaren  (2019 yılında lisans alımı veya mükellefiyet tesisini gerçekleştiren mükellefler 1.1.2020 tarihinden itibaren) e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğu vurgulandı.

Gümrük Beyannameli mal ihracı faturaları ile yolcu beraberinde gelen eşya ihracı faturalarında 1/7/2017 tarihinden itibaren olduğu gibi, e-Fatura uygulamasında bulunan mükelleflerin bavul ticareti kapsamında hali hazırda kağıt ortamda düzenledikleri Özel Faturaların da 1.1.2020 tarihinden itibaren elektronik ortamda ve e-Fatura olarak düzenlenmesi zorunluluğu öngörülmektedir.

GİB’in, yapacağı analiz çalışmalarıyla riskli ya da vergiye uyum düzeyi düşük mükelleflere ve Başkanlıkça belirlenen diğer mükellef gruplarına yazılı bildirimle en az 1 aylık süre vermek suretiyle e-Fatura uygulamasına geçme zorunluluğu getirilebilmesi öngörülmektedir.

E-Arşiv fatura uygulamasına dahil olmayan ve vergiler dahil 30 bin TL’nin üzerinde fatura düzenlemekte olan firmalar ile vergi mükellefi olanlara 5 bin TL’nin üzerinde tüm vergilerin dahil olduğu faturaları düzenleyen firmalar da e-Arşive geçme zorunluluğunu 1 Ocak 2020 tarihine kadar tamamlamak zorundalar

1. 6 Haziran 2002 tarihinde yayınlanan 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli I sayılı listede yer alan malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) lisans alan bir mükellef durumunda iseniz,
2. 6 Haziran 2002 tarihinden yayınlanan ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli III sayılı listedeki malları imal, inşa ve/veya ithal edenler arasında yer alıyorsanız,
3. Mal ya da hizmetlerin alınması, satılması, kiralanması veya dağıtımı işlemlerinin gerçekleştirilmesine aracılık etmek üzere internet ortamında 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da tanımlanan başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına yönelik olarak elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ya da tüzel kişi aracı hizmet sağlayıcıları arasında yer alıyorsanız,
4. Ayrıca internet ortamında gerçek ve tüzel kişilere ait gayrimenkul, motorlu araç vasıtalarının satılmasına veya kiralanmasına ilişkin ilanları yayınlayan internet sitelerinin sahipleri veya işleticileri ile internet ortamında reklamların yayınlanmasına aracılık faaliyetinde bulunan internet reklamcılığı hizmet aracıları arasında iseniz e faturaya geçiş şartlarını haizsiniz demektir.

Elektronik Defter Genel Tebliği Sıra No: 1’e dair Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’in Sıra No: 3 Md. 3.2.6. 1’e göre 2018 ve 2019 Hesap dönemleri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) 5 Milyon TL yi geçen mükellefler 01/07/2020 Tarihinde zorunlu olarak e faturaya geçeceği için 01/01/2021 Tarihinden itibaren E- Deftere geçmek zorunda olacaklar.  

Diğer taraftan 5 Milyon TL ve üzeri brüt satış hasılatı olma (veya satışları ile gayrisafı iş hasılatı) şartını 2018 veya 2019 hesap dönemlerinde sağlayan mükellefler 1/7/2020 tarihinden itibaren e-faturaya geçmesi gerektiğinden, e deftere geçiş tarihleri 1 Ocak 2021 olacak şeklinde ayarlanmış durumda. Buradaki sınırın 5 milyon TL olduğunu görüyoruz.

Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı liste kapsamındaki mallar nedeniyle EPDK’dan lisans alımı veya mezkur Kanuna ekli (III) sayılı liste kapsamındaki malların imal, inşa veya ithalini 2019 yılında gerçekleştirenler 1/7/2020 tarihinden itibaren e-faturaya geçmeleri zorunlu olduğundan e-Defter Uygulamasına Geçiş Tarihi 1 Ocak 2021 şeklinde.

Komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticaretiyle iştigal eden mükellefler 1/1/2020 tarihine kadar e-faturaya geçmesi gerektiğinden 1 Ocak 2020 tarihi itibariyle e deftere geçmek zorundalar.

19/10/2019 tarihi itibarıyla Türk Ticaret Kanununun 397. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca bağımsız denetime tabi olan şirketler ise 1 Ocak 2020 tarihi itibariyle e deftere geçmek zorundalar.

Eğer gerçek kişi gelir vergisi mükellefi iseniz

Eğer tüzel kişiler / kurumlar vergisi mükellefleri iseniz

1. Ocak ayına ait beratı 30 Nisan gün sonuna Kadar
2. Şubat ayına ait beratı 31 Mayıs gün sonuna Kadar
3. Mart ayına ait beratı 30 Haziran gün sonuna Kadar
4. Nisan ayına ait beratı 31 Temmuz gün sonuna Kadar
5. Mayıs ayına ait beratı 31 Ağustos gün sonuna Kadar
6. Haziran ayına ait beratı 30 Eylül gün sonuna Kadar
7. Temmuz  ayına ait beratı 31 Ekim gün sonuna Kadar
8. Ağustos ayına ait beratı 30 Kasım gün sonuna Kadar
9. Eylül ayına ait beratı 31 Aralık gün sonuna Kadar
10. Ekim ayına ait beratı 31/Ocak (Ertesi Yıl) Gün Sonuna kadar
11. Kasım ayına ait beratı 28/Şubat (Ertesi Yıl) Gün Sonuna kadar

Aralık ayına ait beratı 30 Nisan (Ertesi Yıl) Gün Sonuna kadar vermek zorundasınız.

Geçici Vergi Dönemleri Bazında Yükleme Tercihinde Bulunulması Halinde

1. Ocak-Şubat-Mart  Ayları için Mayıs ayı sonu
2. Nisan-Mayıs-Haziran Ayları için Ağustos ayı sonu
3. Temmuz-Ağustos-Eylül İçin Kasım ayı sonu
4. Ekim-Kasım-Aralık Ayları için ise Gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin verileceği ayın sonuna kadar süre bulunuyor.

E defter gönderme süresi 2022

E-defter gönderme süresi ile ilgili olarak detaylı bilgileri sizlere hemen yukarıda açıkladık. Tarihlerin haricinde de şunlara da vurgu yapmak istiyoruz.

Elektronik defter uygulaması kapsamında olan mükelleflerin , Yevmiye Defteri ve Büyük Defter (Defter-i Kebir) BERATLARINI ilgili ayı takip eden üçüncü ayın son gününe kadar Gelir İdaresi Başkanlığı portalına göndermeleri gerekmektedir.

Bilindiği üzere elektronik defter uygulamasına başvuru yapan mükelleflerin uygulamaya başlama tarihi itibariyle Yevmiye Defteri ve Büyük Defteri elektronik olarak tutma zorunluluğu bulunmaktadır.

Bu bağlamda 2 Sıra No.lu Elektronik Defter Genel Tebliğin 3. maddesinde;

a) Gerçek kişiler elektronik defterlerini, ilgili olduğu ayı takip eden üçüncü ayın son gününe kadar kendilerine ait güvenli elektronik imza veya mali mühür ile imzalamaları gerekiyor.

b) Tüzel kişiler elektronik defterlerini, ilgili olduğu ayı takip eden üçüncü ayın son gününe kadar (Hesap döneminin son ayına ait defterler kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın son gününe kadar) kendilerine ait mali mühür ile onaylar hükmü yer almakta.

Aylık olarak oluşturulan elektronik defterlere ait beratlar, ilgili ayı takip eden üçüncü ayın son gününe kadar Gelir İdaresi Başkanlığı e-defter uygulamasına gönderilmeli.

e defter beyan sistemi nedir?

E defter beyan sistemi, serbest meslek erbabı, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile basit usule tabi olan mükelleflerin kayıtlarının elektronik ortamda tutulmasına, bu kayıtlardan serbest meslek erbabı ile işletme hesabı esasına göre defter tutanların defterlerinin elektronik olarak oluşturulması ve saklanmasına, vergi beyannameleri, bildirim ve dilekçelerin elektronik olarak verilebilmesine, elektronik ortamda belge düzenlenebilmesine olanak sağlayan ve kapsamda yer alan mükelleflerin Gelir İdaresi Başkanlığı veri tabanında yer alan diğer bilgilerini mükelleflerin bilgisine sunan sistemdir.